Aşınmaya Dayanıklı Çelikler Nelerdir?

Aşınmaya dayanıklı çelikler, yüksek sertlik, darbe dayanımı ve yüzey aşınmasına karşı direnç gösterecek şekilde geliştirilmiş özel çelik türleridir. Bu çelikler; yüksek karbon oranı ve alaşım elementleri içeren bileşimleri ile ısıl işlem süreçlerinden geçirilerek 400–600 HBW aralığında yüzey sertliğine ulaşırlar. Bu sayede uzun ömürlü ve zorlu koşullarda çalışmaya elverişli hale gelirler.

Yaygın Kullanılan Aşınmaya Dayanıklı Çelik Türleri

AR400 / AR500:

İngilizce “Abrasion Resistant” (aşınmaya dayanıklı) ifadesinin kısaltması olan AR serisi çelikler, ASTM standartlarına uygun şekilde üretilir.

AR400 (360–440 HBW): Orta düzey aşınma gerektiren uygulamalarda, özellikle konveyör bant sistemlerinde tercih edilir.
AR500 (470–540 HBW): Yüksek darbe ve aşınma koşullarına dayanması gereken kaya kırıcılar, kazıcılar ve ağır ekipmanlarda kullanılır.

Dillidur:
Almanya merkezli Dillinger firması tarafından üretilen bu çelikler, Dillidur 400 ve Dillidur 500 olarak iki ana sınıfa ayrılır. Gemi yapımı, vinç kancaları, kepçeler ve yüksek yük taşıma gerektiren platformlarda sıklıkla kullanılır.

Durostat:
Durostat çelikleri, sıcak haddeleme sonrası özel işlemlerle üretilir ve hem kaynaklanabilirlik hem de aşınma dayanımı açısından oldukça başarılıdır. Yüksek sertliği sayesinde iş makineleri, damperli araç kasaları ve madencilik ekipmanlarında yaygın olarak tercih edilir.

Aşınmaya Dayanıklı Çeliklerin Avantajları

Bu çelik türleri, standart yapı çeliklerine göre yaklaşık dört kat daha uzun kullanım ömrü sunar.
İnce kesitli olmalarına rağmen yüksek aşınma dayanımı sağladıkları için hafiflik ve yüksek performans avantajını bir arada sunarlar.

Ayrıca, ekipmanların taşıma kapasitesini %10–20 oranında artırabilirler.
Kaynak ve kesme işlemlerine uygun yapıları, üretim süreçlerinde kolaylık sağlar.
Yüzey düzgünlüğü, sabit kalınlık ve homojen yapı sayesinde malzemeler her yönde hassas biçimde şekillendirilebilir.

Durostat Çelik Türleri

Hardox Durostat 450 ve Hardox Durostat 500, SSAB firması tarafından üretilen, aşınma dayanımı yüksek özel çelik levhalardır. Bu çelikler, madencilik, inşaat, geri dönüşüm tesisleri ve ağır iş makineleri gibi yoğun aşınma ve darbe etkisine maruz kalan alanlarda kullanılır.

Her iki çelik türü de yüksek sertlik, mükemmel darbe dayanımı ve statik yüklere karşı direnç özellikleriyle öne çıkar. Durostat serisi, standart Hardox çeliklerinden farklı olarak, hem aşınma direncini hem de taşıma kapasitesini optimize eder. Bu sayede yapısal parçalarda daha uzun ömür ve dayanıklılık sağlar.

Ayrıca, her iki çelik türü de kaynaklanabilir ve işlenebilir yapıya sahiptir, bu da üretim süreçlerini oldukça kolaylaştırır.

Sertlik ve Mekanik Özellik Karşılaştırması

Hardox Durostat 400: 400 HBW sertlik değerine sahiptir.
Hardox Durostat 450: 450 HBW sertlik değeriyle, orta düzey aşınma ve statik yüklerin bir arada bulunduğu alanlar için uygundur.
Hardox Durostat 500: 500 HBW sertlik sunar; aşırı aşınmaya maruz kalan uygulamalarda (kırıcılar, konveyör bantlar vb.) tercih edilir.

Sertlik arttıkça çeliğin darbe tokluğu azalır. Bu nedenle, yüksek dinamik yüklerin bulunduğu ortamlarda Durostat 450, aşırı aşınma gerektiren koşullarda ise Durostat 500 daha avantajlıdır.

Mekanik olarak, Durostat 500’ün akma dayanımı yaklaşık 1400 MPa, çekme dayanımı ise 1550 MPa civarındadır.

Durostat 450, buna kıyasla ~1200 MPa akma ve ~1350 MPa çekme dayanımı sunar.
Ayrıca Durostat 500 genellikle daha ince levha kalınlıklarında üretilir.

Kullanım Alanları

Durostat 450: Orta düzey aşınma ile birlikte yüksek statik yüklere dayanması gereken damperli kamyon kasaları, tarım makineleri, yük taşıma ekipmanları gibi alanlarda kullanılır.
Durostat 500: Maden kırıcıları, geri dönüşüm sistemleri, konveyörler ve taşlama ekipmanları gibi agresif aşınma koşullarının bulunduğu ortamlarda tercih edilir.

Her iki çelik türü de koruyucu kaplama gerektirmeden, yüksek sıcaklık koşullarında bile performansını koruyabilir.

Aşınmaya Dayanıklı Çelikler Nelerdir?