Kalıp Nedir?

Kalıp 

Günlük hayatta kullandığımız kalem, cep telefonu, televizyon veya otomobil gibi ürünlerden, endüstride kullanılan ambalaj, aparat ve makine parçalarına kadar birçok ürünün üretiminde kalıplar hayati bir rol oynar. Kalıp, dayanıklı çelikten yapılan ve ürünlerin seri üretimini sağlayan mekanik bir düzenektir.

Kalıpçılık sektörü, çoğu kişinin farkında olmadığı şekilde, dünya çapında ülkelerin teknoloji ve ekonomi altyapısının temel taşlarından biridir. Cep telefonu, televizyon, klima, otomobil gibi ürünlerin tüm plastik ve metal parçaları, özel kalıplar aracılığıyla seri üretime geçer.

Örneğin sıradan bir otomobilde kullanılan plastik parçaları düşündüğümüzde; ön ve arka tamponlar, farlar, kapı mekanizmaları, koltuk mekanizmaları, havalandırma sistemleri ve daha niceleri… Her biri ayrı kalıplar yardımıyla üretilir ve yedek parça olarak piyasaya sunulur. Bu da kalıpçılık sektörünün teknoloji, üretim ve ekonomi açısından önemini ortaya koyar.

Kalıpçılık Terimleri

• Kalıpçılık: Plastik ve metal parçaların seri üretimini sağlamak için kalıp üretme sürecidir.
• Kalıpçı: Kalıp üretiminde vasıflı olarak çalışan uzman.
• Kalıp Üreticisi: Kalıp üretimi gerçekleştiren firma.
• Kalıp Üretimi: Ürün fikrinden seri üretime kadar geçen tüm süreç.

Kalıp Üretim Süreci

1. Ürün Tasarımı: Ürün henüz somut olarak yokken 3D CAD mühendislik uygulamaları ile bilgisayar ortamında tasarlanır. Ürünün ölçüleri, hata payları ve teknik resimleri hazırlanır.
2. Prototip Hazırlığı: Tasarım verileriyle üretici firmaya prototip sunulur. Eksikler tespit edilir ve gerekli onay alınır.
3. CAD/CAM İşlemleri: Onay sonrası kalıbın CAD/CAM programlarıyla işlenmesine başlanır.
4. Kalıp Gövdesinin İşlenmesi: Çekirdek veya merkez kısmı CNC, freze, torna ve erezyon makineleriyle hazırlanır. Kalıp mekanizmasını tamamlayacak maçalar, iticiler ve pimler de aynı süreçte hazırlanır.
5. Son İşlemler: Kalıp parlatılır, ısıl işlemden geçer ve mekanik işlevini yerine getirecek şekilde monte edilir.

Sonuç olarak kalıp, açılıp kapanabilir mekanik yapıya kavuşur ve üretici firmaya teslim edilir.

Metal Enjeksiyon

Metal enjeksiyon, plastik enjeksiyon ile aynı prensipte çalışır; ancak ürün metal olduğu için kalıp, hammadde ve soğutma sistemi farklıdır.

Kalıp Üretiminin Küresel Durumu

Kalıp üretimi, hassas işçilik ve ağır sanayi makineleri gerektirdiği için dünyada maliyetli bir sektördür. Çin’de çelik maliyetleri düşük ve istikrarlı olsa da navlun ve nitelikli işçilik maliyetleri, Türkiye’ye ithal edilen kalıpların maliyetini yükseltir. Çok sayıda sipariş verilmesi durumunda birim maliyet düşebilir.

Batı ülkelerinde ise hammadde ve enerji maliyeti düşük olsa da nitelikli işçilik maliyeti yüksek olduğundan kalıp başı maliyet Türkiye’ye kıyasla daha yüksektir. Türkiye’nin kalıpçılıkta öne çıkmasının temel nedeni, yüksek kaliteli üretim kapasitesidir.

Türkiye’de Sektörün Durumu

Türkiye’de kalıpçılık sektörü henüz örgütlü bir yapıya sahip değil. Sektörün ihtiyaç ve hedefleri bütüncül şekilde belirlenmediği için üretim potansiyeli beklenenin altında kalmaktadır.